Eerdere onderzoeken naar het ongeval
Onderzoek OvV
Naast een Commissie van Onderzoek binnen Defensie zelf, deed de OvV onderzoek. Die constateert in haar eindrapport ‘Mortierongeval Mali’ ernstige tekortkomingen in de zorg voor de veiligheid van Nederlandse militairen tijdens de missie in Mali, zowel bij het munitiebeheer als bij de militaire gezondheidszorg.
Na het verschijnen van het OvV-rapport volgt een debat in de Tweede Kamer, waarin minister Hennis van Defensie aankondigt dat ze aftreedt. Ook de Commandant der Strijdkrachten, Tom Middendorp, legt zijn functie neer.
Commissie Van der Veer
Nog voor haar aftreden stelt minister Hennis een commissie in die onderzoek moet doen naar het ongeval: de ‘Tijdelijke commissie onderzoek naar geconstateerde tekortkomingen mortierongeval Mali’ oftewel de commissie Van der Veer. Deze commissie concludeert in het eindrapport ‘Het moet en kán veiliger’ dat Defensie m.b.t. de bedrijfsveiligheid onvoldoende in control is.
Overige onderzoeken
Er volgen nog meer onderzoeken, onder meer door de Koninklijke Marechaussee in opdracht van het Openbaar Ministerie (2020) en opnieuw door de OvV (2022).
Aanleiding tot de instelling van de commissie
Kamervragen en debat in 2022
Het rapport over het heropende onderzoek van de OvV wordt op 20 oktober 2022 behandeld in de vaste Kamercommissie Defensie. Een paar weken voor dat commissiedebat is een kritische reportage van Argos verschenen: ‘Het Defensieonderzoek dat er niet mocht komen’. De reportage kwam tot stand nadat Argos interne documenten en mails van het ministerie van Defensie opvroeg over de rol van ambtenaren bij het opstellen, interpreteren en uitvoeren van de opdracht van de commissie van der Veer.
Roep om nieuw onderzoek
Na de reportage van Argos stelt Kamerlid Jasper van Dijk (SP) schriftelijke vragen aan de minister van Defensie. De vragen gaan over het in zijn ogen ‘onvolledig onderzoek naar het mortierongeval in Mali in 2016’ en over de rol van Defensie-ambtenaren daarbij.
Een dag voor het commissiedebat sturen de nabestaanden van de twee omgekomen militairen een brief naar de premier en naar de minister van Defensie. Hierin verzoeken zij om alsnog een onderzoek te starten naar mogelijk nalatig en verwijtbaar handelen.
Reactie van de minister
In reactie op de vragen van Kamerlid Van Dijk schrijft minister van Defensie Ollongren aan de Tweede Kamer onder meer: ‘De oproep van de nabestaanden is luid en duidelijk. Ik vind dat we ons moeten inspannen om zoveel mogelijk van hun vragen beantwoord te krijgen. Daarom stel ik een onafhankelijke commissie in om te onderzoeken of en hoe eventueel individueel nalatig en/of verwijtbaar handelen kan worden vastgesteld en hier tevens opvolging aan te geven.’
Wat onderzoekt de Commissie van onderzoek mortierongeval Mali?
In februari 2023 is de Commissie van onderzoek mortierongeval Mali officieel ingesteld. In het instellingsbesluit staat dat de commissie de taak heeft om drie dingen te onderzoeken. De eerste twee gaan over het handelen in aanloop naar het mortierongeluk in Mali. Samengevat:
a. Te onderzoeken of en hoe eventueel individueel nalatig en/of verwijtbaar handelen bij de werkwijzen die hebben geleid tot het mortierongeluk in Mali kan worden vastgestel.
b. Indien individueel nalatig en/of verwijtbaar handelen kan worden vastgesteld, te beoordelen in hoeverre en op welke wijze hiervan sprake is geweest.
Als derde heeft de commissie de taak onderzoek te doen naar de besluitvorming binnen het ministerie van Defensie rondom de commissie Van der Veer. De onderzoeksvraag hierbij is:
c. Te onderzoeken hoe binnen het ministerie van Defensie de besluitvorming is verlopen rond de totstandkoming, invulling en uitvoering van de opdracht aan de Tijdelijke Commissie onderzoek naar geconstateerde tekortkomingen mortierongeval Mali (commissie Van der Veer).
Hoe wordt het onderzoek uitgevoerd?
Voor het onderzoek bestudeert en analyseert de commissie relevante informatie, zoals documenten en beeldmateriaal. Ook spreekt de commissie met betrokkenen. De minister van Defensie heeft daarbij volledige medewerking van haar departement toegezegd. De commissie is volledig onafhankelijk van het ministerie en voert het onderzoek uit naar eigen inzicht.
Duur van het onderzoek
Voor het onderzoek is geen einddatum vastgesteld. Uiteraard doet de commissie het onderzoek zo snel als mogelijk, maar een zorgvuldige uitvoering staat voorop. Als het onderzoek is afgerond, zal de commissie de uitkomsten in een eindrapport aanbieden aan de minister van Defensie.
